က်ေနာ္တို႔ ဓါတ္ပံုေတြရိုက္တဲ့အခါမွာ ကင္မရာ LCD ထဲမွာေတာ့ အိုေကေနျပီး ကြန္ပ်ဴတာ screen ေပၚမွာျပန္ၾကည့္တဲ့အခါ ျပတ္သားမႈမရွိတာ၊ ပံုရိပ္ေတြ ဝါးေနတာမ်ဳိးျဖစ္တက္ပါတယ္။ ျပတ္သားတဲ့ပံုတစ္ပံုရဖို႔ ဘာေတြ အေရးၾကီးသလဲ၊ ဘယ္လို အခ်က္ေတြက အေရးပါသလဲ ဒီအခ်က္ေတြကို ေဆြးေႏြး အၾကံေပးခ်င္ပါတယ္။
ဓါတ္ပံုတစ္ပံု ျပတ္သားသလား ဝါးတားတားျဖစ္ေနသလား ဆိုတာ အဆံုးအျဖတ္ေပးတဲ့ အေရးၾကီးတဲ့အခ်က္ေတြကေတာ့
1. Lens Quality
2. Shutter Speed and Focal Length
3. Camera Shake
4. Aperture and ISO speed
5. Stabilization
6. Depth of Field and Hyperfocal
7. Focusing Mode
8. Shooting Mode
9. Tripod Setup
10. Flash စတာေတြ ျဖစ္ပါတယ္။
1. Lens Quality
ပံုတစ္ပံု ဘယ္ေလာက္ sharp ျဖစ္တယ္ မျဖစ္ဖူးဆိုတာ အသံုးျပဳတဲ့ Lens Quality နဲ႔ အမ်ားၾကီးသက္ဆိုင္ပါတယ္။ ဒါကေတာ့ ရွင္းေနျပီးသားျဖစ္လို႔ အက်ယ္မေျပာေတာ့ပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ Lens အေကာင္းစားသံုးတုိင္း ပံုျပတ္သားမႈရွိမယ္လို႔ အာမမခံႏိုင္ပါဘူး။ တျခားအခ်က္ေတြ ရွိပါေသးတယ္။ Kit Lens နဲ႔လည္း ေတာ္ရံုျပတ္သားမႈေကာင္းတဲ့ ပံုေတြ ရိုက္ကူးႏိုင္ပါတယ္။
2. Shutter Speed and Focal Length
Hand held ရိုက္တဲ့အခါမွာ ပံုျပတ္သားမႈရွိဖို႔ လံုေလာက္တဲ့ shutter speed ရွိရပါမယ္။ shutter speed ေႏွးလြန္းရင္ ကင္မရာကို ျငိမ္ေအာင္ကိုင္ထားဖို႔ မလြယ္ပါဘူး။ ဒီေနရာမွာ Lens ရဲ႕ focal length က အေရးၾကီးတဲ့ ေနရာကပါလာပါျပီ။ Rule of thumb အေနနဲ႔ကေတာ့ 'One over the EFL (Effective Focal Length)' လို႔ ဆိုၾကပါတယ္။ ဆိုလိုတာက အေႏွးဆံုး shutter speed ဟာ 1/focal length ရွိရမယ္လို႔ ေျပာတာပါ။ ဥပမာ 50mm focal length နဲ႔ ရိုက္မယ္ဆိုရင္ ပံုျပတ္သားမႈရွိဖို႔ အေႏွးဆံုး shutter speed ဟာ 1/50 ရွိရမယ္လို႔ ဆိုလိုပါတယ္။ ဒီေနရာမွာ APS-C ကင္မရာေတြဆိုရင္ Crop factor ကို ထည့္တြက္ဖို႔လိုပါတယ္။ Canon ဆိုရင္ 1.6, Nikon ဆိုရင္ 1.5 နဲ႔ ေျမွာက္ေပးရပါမယ္။ ဥပမာ 50mm focal length ကို Nikon DX camera ေတြမွာဆိုရင္ 50x1.5=75mm လို႔ တြက္ရပါမယ္။ ဒါဆိုရင္ လိုအပ္တဲ့ အေႏွးဆံုး shutter speed က 1/80s ျဖစ္ပါလိမ့္မယ္။ ဒါေၾကာင့္ အလင္းေရာင္မလံုေလာက္တဲ့ အခါမ်ဳိးမွာ hand held ရိုက္ရင္ ျဖစ္ႏိုင္သေလာက္ focal length တိုတုိသံုးပါ၊ zoom မသံုးပဲ တက္ႏိုင္သေလာက္ အနားကပ္ရိုက္ပါ။
3. Camera Shake
အမွန္ေတာ့ ခုနက Shutter speed နဲ႔ camera shake က ဆက္စပ္ေနတာပါ။ shutter speed ေႏွးရင္ camera shake ျဖစ္ဖို႔ အခြင့္အလမ္းပိုမ်ားမယ္။ ဒါေပမယ့္ ကင္မရာကို နည္းမွန္လမ္းမွန္ မကိုင္တက္ရင္လဲ camera shake ျဖစ္ႏိုင္ဖို႔မ်ားပါတယ္။ ေအာက္ပါ ပံုမွာၾကည့္ပါ။
ဓါတ္ပံုတစ္ပံု ျပတ္သားသလား ဝါးတားတားျဖစ္ေနသလား ဆိုတာ အဆံုးအျဖတ္ေပးတဲ့ အေရးၾကီးတဲ့အခ်က္ေတြကေတာ့
1. Lens Quality
2. Shutter Speed and Focal Length
3. Camera Shake
4. Aperture and ISO speed
5. Stabilization
6. Depth of Field and Hyperfocal
7. Focusing Mode
8. Shooting Mode
9. Tripod Setup
10. Flash စတာေတြ ျဖစ္ပါတယ္။
1. Lens Quality
ပံုတစ္ပံု ဘယ္ေလာက္ sharp ျဖစ္တယ္ မျဖစ္ဖူးဆိုတာ အသံုးျပဳတဲ့ Lens Quality နဲ႔ အမ်ားၾကီးသက္ဆိုင္ပါတယ္။ ဒါကေတာ့ ရွင္းေနျပီးသားျဖစ္လို႔ အက်ယ္မေျပာေတာ့ပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ Lens အေကာင္းစားသံုးတုိင္း ပံုျပတ္သားမႈရွိမယ္လို႔ အာမမခံႏိုင္ပါဘူး။ တျခားအခ်က္ေတြ ရွိပါေသးတယ္။ Kit Lens နဲ႔လည္း ေတာ္ရံုျပတ္သားမႈေကာင္းတဲ့ ပံုေတြ ရိုက္ကူးႏိုင္ပါတယ္။
2. Shutter Speed and Focal Length
Hand held ရိုက္တဲ့အခါမွာ ပံုျပတ္သားမႈရွိဖို႔ လံုေလာက္တဲ့ shutter speed ရွိရပါမယ္။ shutter speed ေႏွးလြန္းရင္ ကင္မရာကို ျငိမ္ေအာင္ကိုင္ထားဖို႔ မလြယ္ပါဘူး။ ဒီေနရာမွာ Lens ရဲ႕ focal length က အေရးၾကီးတဲ့ ေနရာကပါလာပါျပီ။ Rule of thumb အေနနဲ႔ကေတာ့ 'One over the EFL (Effective Focal Length)' လို႔ ဆိုၾကပါတယ္။ ဆိုလိုတာက အေႏွးဆံုး shutter speed ဟာ 1/focal length ရွိရမယ္လို႔ ေျပာတာပါ။ ဥပမာ 50mm focal length နဲ႔ ရိုက္မယ္ဆိုရင္ ပံုျပတ္သားမႈရွိဖို႔ အေႏွးဆံုး shutter speed ဟာ 1/50 ရွိရမယ္လို႔ ဆိုလိုပါတယ္။ ဒီေနရာမွာ APS-C ကင္မရာေတြဆိုရင္ Crop factor ကို ထည့္တြက္ဖို႔လိုပါတယ္။ Canon ဆိုရင္ 1.6, Nikon ဆိုရင္ 1.5 နဲ႔ ေျမွာက္ေပးရပါမယ္။ ဥပမာ 50mm focal length ကို Nikon DX camera ေတြမွာဆိုရင္ 50x1.5=75mm လို႔ တြက္ရပါမယ္။ ဒါဆိုရင္ လိုအပ္တဲ့ အေႏွးဆံုး shutter speed က 1/80s ျဖစ္ပါလိမ့္မယ္။ ဒါေၾကာင့္ အလင္းေရာင္မလံုေလာက္တဲ့ အခါမ်ဳိးမွာ hand held ရိုက္ရင္ ျဖစ္ႏိုင္သေလာက္ focal length တိုတုိသံုးပါ၊ zoom မသံုးပဲ တက္ႏိုင္သေလာက္ အနားကပ္ရိုက္ပါ။
3. Camera Shake
အမွန္ေတာ့ ခုနက Shutter speed နဲ႔ camera shake က ဆက္စပ္ေနတာပါ။ shutter speed ေႏွးရင္ camera shake ျဖစ္ဖို႔ အခြင့္အလမ္းပိုမ်ားမယ္။ ဒါေပမယ့္ ကင္မရာကို နည္းမွန္လမ္းမွန္ မကိုင္တက္ရင္လဲ camera shake ျဖစ္ႏိုင္ဖို႔မ်ားပါတယ္။ ေအာက္ပါ ပံုမွာၾကည့္ပါ။
ဒါ့အျပင္ ကင္မရာကို ညီညာတဲ့ တစ္ေနရာရာမွာ တင္ျပီးရိုက္တာမ်ဳိး၊ lens ကို ကိုင္ထားတဲ့ ကိုယ့္လက္ကို တစ္ခုခုေပၚတင္ျပီး ျငိမ္ေအာင္ လုပ္တာမ်ဳိးေတြလဲ လုပ္ႏိုင္ပါတယ္။ ေနာက္တစ္ခုက view finder နဲ႔ ကိုယ့္ မ်က္ခံုးနဲ႔ ထိထားတာမ်ဳိးက ပိုျပီး ကင္မရာကို ျငိမ္ေစပါတယ္။ ဘာလို႔လဲဆိုေတာ့ လက္ႏွစ္ဖက္အျပင္ မ်က္ခံုးကပါ ကင္မရာကို သံုးေနရာက ေထာက္ျပီးထိန္းေပးထားႏိုင္လို႔ပါ။
Camera shake ကို နည္းပါးေစတဲ့ ေနာက္တစ္နည္းလဲ ရွိပါေသးတယ္။ အဲဒါကေတာ့ Mirror lockup ကို အသံုးျပဳတာပါ။ SLR camera ေတြမွာ ပံုရိုက္တဲ့အခါတိုင္း mirror က အတင္အခ်လုပ္ရတဲ့အတြက္ internal vibration ရွိပါတယ္။ mirror slap လို႔ေခၚပါတယ္။ သာမန္အခ်ိန္မသိသာေပမယ့္ long exposure shots ေတြမွာ super telephoto lenses ေတြသံုးတဲ့အခါ၊ macro လိုမ်ဳိး အနီးကပ္ရိုက္တဲ့အခါေတြမွာ သိသာပါလိမ့္မယ္။ tripod သံုးတာေတာင္မွ mirror slap ေၾကာင့္ျဖစ္တဲ့ vibration ကို အျပည့္အဝ ဖယ္မထုတ္ႏိုင္ပါဘူး။ ဒီလိုေနရာမ်ဳိးမွာ mirror lockup function က အလြန္အသံုးဝင္ပါလိမ့္မယ္။ အသံုးျပဳပံုကုိေတာ့ camera manual မွာ ျပန္ျပီးဖတ္ၾကည့္ပါ။
4. Aperture and ISO speed
ဓါတ္ပံုပညာမွာ Aperture, Shutter Speed နဲ႔ ISO က ခြဲမရေအာင္စပ္ဆက္ေနတာပါ။ Shutter speed ေႏွးလို႔ camera shake ျဖစ္တယ္ဆိုရင္ လံုေလာက္တဲ့ shutter speed ရဖို႔ Aperture နဲ႔ ISO ေတြက ကူညီႏိုင္ပါတယ္။
Aperture အေၾကာင္း အရင္ေျပာရရင္ အားလံုးသိတဲ့အတိုင္းပဲ Aperture က်ယ္က်ယ္ဖြင့္ရင္ အလင္းမ်ားမ်ားဝင္ႏိုင္မယ္။ Shutter speed ကို ပိုျပီးျမန္ႏိုင္မယ္။ ဒါကေတာ့ ရွင္းပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အေရးၾကီးတာရွိပါေသးတယ္။ Lens တစ္ခုမွာ sweet spot ဆိုတာရွိပါတယ္။ Lens အမ်ားစုက သူ႔ရဲ႕အက်ဥ္းဆံုး aperture ရဲ႕ 2 to 3 stops ပိုက်ယ္တဲ့ aperture မွာ အျပတ္သားဆံုးျဖစ္ပါတယ္။ ပံုမွန္အားျဖင့္ေတာ့ f/8 နဲ႔ f/11 ေတြမွာပါ။ ကိုယ္အသံုးျပဳမယ့္ Lens ရဲ႕ အျပတ္သားဆံုး aperture ကို သိထားရင္ ပိုျပီးျပတ္သားတဲ့ ပံုေတြကို ရိုက္ကူးႏိုင္မွာျဖစ္ပါတယ္။
ISO speed - အလင္းေရာင္ မလံုေလာက္ရင္၊ Aperture က်ယ္က်ယ္ဖြင့္ထားတာေတာင္ လံုေလာက္တဲ့ shutter speed မရေသးရင္ ISO ကို တင္ရေတာ့မွာပါ။ ISO တင္ရမွာ မေၾကာက္ပါနဲ႔။ ဝါးတားတားပံုနဲ႔စာရင္ noise ေလးနည္းနည္းပါးပါးပါတဲ့ ပံုက ပိုေကာင္းပါတယ္။ ေနာက္ျပီး ခုေခတ္ေပၚ DSLR ေတြက high ISO setting ကို ေကာင္းေကာင္း handle လုပ္ႏိုင္ေနပါျပီ။ ISO ေျပာင္းဖို႔ ေမ့ေမ့ေနတက္ရင္ ကင္မရာ setting ထဲမွာ Auto ISO ထားျပီး အမ်ားဆံုး ISO setting ကို သတ္မွတ္ေပးထားႏိုင္ပါေသးတယ္။ ဥပမာ ISO 6400 ထက္ ေက်ာ္ျပီးမတင္နဲ႔ ဆိုတာမ်ဳိးေပါ့။ Manual ကိုပဲ ကိုးကားပါ။
5. Stabilization
Canon မွာ IS (Image Stabilisation), Nikon မွာ VR (Vibration Reduction), Sigma မွာ OS (Optical Stabilizer), Tamron မွာ VC (Vibration Compensation) စသျဖင့္ ရွိၾကပါတယ္။ အဲဒါေတြက Lens ထဲမွာပါတဲ့ အမ်ဳိးအစားေတြပါ။ Sony နဲ႔ Pentax ကေတာ့ camera body ထဲမွာ built-in stabilizer ပါၾကပါတယ္။ ဒီ stabilizer ေတြကလည္း shutter speed ကို 2 to 4 stops အထိ ျမွင့္ႏိုင္ဖို႔ ကူညီေပးႏိုင္ပါတယ္။ တစ္ခု သတိထားဖို႔က Tripod သံုးရင္ IS, VR, OS, VC စတာေတြကို ပိတ္ထားပါ။ မဟုတ္ရင္ ကင္မရာက tripod ေပၚမွာ ျငိမ္ေနတာကို stabilizer ေတြက လိုက္ခ်ိန္ဖို႔ၾကိဳးစားေနတာေၾကာင့္ ပံုေတြ ျပတ္သားမႈရွိမွာ မဟုတ္ပါဘူး။
6. Depth of Field and Hyperfocal
အထူးသျဖင့္ Landscape ပံုေတြရိုက္တဲ့အခါမွာ ဘယ္ေနရာကို focus ယူရမလဲဆိုတဲ့ေမးခြန္းက အေရးၾကီးလာပါတယ္။ foreground ကို focus ယူလိုက္ရင္ background က soft ျဖစ္ေနမယ္။ background ကို focus လုပ္ျပန္ရင္လဲ foreground က soft ျဖစ္ေနျပန္ဦးမယ္။ ပံုတစ္ခုလံုး ေရွ႔ လယ္ ေနာက္ အားလံုး ထိုက္သင့္သေလာက္ ျပတ္သားေနဖို႔ အလြန္အေရးၾကီးပါတယ္။ ေအာက္ပါပံုကို ၾကည့္ပါ။
Camera shake ကို နည္းပါးေစတဲ့ ေနာက္တစ္နည္းလဲ ရွိပါေသးတယ္။ အဲဒါကေတာ့ Mirror lockup ကို အသံုးျပဳတာပါ။ SLR camera ေတြမွာ ပံုရိုက္တဲ့အခါတိုင္း mirror က အတင္အခ်လုပ္ရတဲ့အတြက္ internal vibration ရွိပါတယ္။ mirror slap လို႔ေခၚပါတယ္။ သာမန္အခ်ိန္မသိသာေပမယ့္ long exposure shots ေတြမွာ super telephoto lenses ေတြသံုးတဲ့အခါ၊ macro လိုမ်ဳိး အနီးကပ္ရိုက္တဲ့အခါေတြမွာ သိသာပါလိမ့္မယ္။ tripod သံုးတာေတာင္မွ mirror slap ေၾကာင့္ျဖစ္တဲ့ vibration ကို အျပည့္အဝ ဖယ္မထုတ္ႏိုင္ပါဘူး။ ဒီလိုေနရာမ်ဳိးမွာ mirror lockup function က အလြန္အသံုးဝင္ပါလိမ့္မယ္။ အသံုးျပဳပံုကုိေတာ့ camera manual မွာ ျပန္ျပီးဖတ္ၾကည့္ပါ။
4. Aperture and ISO speed
ဓါတ္ပံုပညာမွာ Aperture, Shutter Speed နဲ႔ ISO က ခြဲမရေအာင္စပ္ဆက္ေနတာပါ။ Shutter speed ေႏွးလို႔ camera shake ျဖစ္တယ္ဆိုရင္ လံုေလာက္တဲ့ shutter speed ရဖို႔ Aperture နဲ႔ ISO ေတြက ကူညီႏိုင္ပါတယ္။
Aperture အေၾကာင္း အရင္ေျပာရရင္ အားလံုးသိတဲ့အတိုင္းပဲ Aperture က်ယ္က်ယ္ဖြင့္ရင္ အလင္းမ်ားမ်ားဝင္ႏိုင္မယ္။ Shutter speed ကို ပိုျပီးျမန္ႏိုင္မယ္။ ဒါကေတာ့ ရွင္းပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အေရးၾကီးတာရွိပါေသးတယ္။ Lens တစ္ခုမွာ sweet spot ဆိုတာရွိပါတယ္။ Lens အမ်ားစုက သူ႔ရဲ႕အက်ဥ္းဆံုး aperture ရဲ႕ 2 to 3 stops ပိုက်ယ္တဲ့ aperture မွာ အျပတ္သားဆံုးျဖစ္ပါတယ္။ ပံုမွန္အားျဖင့္ေတာ့ f/8 နဲ႔ f/11 ေတြမွာပါ။ ကိုယ္အသံုးျပဳမယ့္ Lens ရဲ႕ အျပတ္သားဆံုး aperture ကို သိထားရင္ ပိုျပီးျပတ္သားတဲ့ ပံုေတြကို ရိုက္ကူးႏိုင္မွာျဖစ္ပါတယ္။
ISO speed - အလင္းေရာင္ မလံုေလာက္ရင္၊ Aperture က်ယ္က်ယ္ဖြင့္ထားတာေတာင္ လံုေလာက္တဲ့ shutter speed မရေသးရင္ ISO ကို တင္ရေတာ့မွာပါ။ ISO တင္ရမွာ မေၾကာက္ပါနဲ႔။ ဝါးတားတားပံုနဲ႔စာရင္ noise ေလးနည္းနည္းပါးပါးပါတဲ့ ပံုက ပိုေကာင္းပါတယ္။ ေနာက္ျပီး ခုေခတ္ေပၚ DSLR ေတြက high ISO setting ကို ေကာင္းေကာင္း handle လုပ္ႏိုင္ေနပါျပီ။ ISO ေျပာင္းဖို႔ ေမ့ေမ့ေနတက္ရင္ ကင္မရာ setting ထဲမွာ Auto ISO ထားျပီး အမ်ားဆံုး ISO setting ကို သတ္မွတ္ေပးထားႏိုင္ပါေသးတယ္။ ဥပမာ ISO 6400 ထက္ ေက်ာ္ျပီးမတင္နဲ႔ ဆိုတာမ်ဳိးေပါ့။ Manual ကိုပဲ ကိုးကားပါ။
5. Stabilization
Canon မွာ IS (Image Stabilisation), Nikon မွာ VR (Vibration Reduction), Sigma မွာ OS (Optical Stabilizer), Tamron မွာ VC (Vibration Compensation) စသျဖင့္ ရွိၾကပါတယ္။ အဲဒါေတြက Lens ထဲမွာပါတဲ့ အမ်ဳိးအစားေတြပါ။ Sony နဲ႔ Pentax ကေတာ့ camera body ထဲမွာ built-in stabilizer ပါၾကပါတယ္။ ဒီ stabilizer ေတြကလည္း shutter speed ကို 2 to 4 stops အထိ ျမွင့္ႏိုင္ဖို႔ ကူညီေပးႏိုင္ပါတယ္။ တစ္ခု သတိထားဖို႔က Tripod သံုးရင္ IS, VR, OS, VC စတာေတြကို ပိတ္ထားပါ။ မဟုတ္ရင္ ကင္မရာက tripod ေပၚမွာ ျငိမ္ေနတာကို stabilizer ေတြက လိုက္ခ်ိန္ဖို႔ၾကိဳးစားေနတာေၾကာင့္ ပံုေတြ ျပတ္သားမႈရွိမွာ မဟုတ္ပါဘူး။
6. Depth of Field and Hyperfocal
အထူးသျဖင့္ Landscape ပံုေတြရိုက္တဲ့အခါမွာ ဘယ္ေနရာကို focus ယူရမလဲဆိုတဲ့ေမးခြန္းက အေရးၾကီးလာပါတယ္။ foreground ကို focus ယူလိုက္ရင္ background က soft ျဖစ္ေနမယ္။ background ကို focus လုပ္ျပန္ရင္လဲ foreground က soft ျဖစ္ေနျပန္ဦးမယ္။ ပံုတစ္ခုလံုး ေရွ႔ လယ္ ေနာက္ အားလံုး ထိုက္သင့္သေလာက္ ျပတ္သားေနဖို႔ အလြန္အေရးၾကီးပါတယ္။ ေအာက္ပါပံုကို ၾကည့္ပါ။
ပံုထဲမွာေတြ႔ရတဲ့အတိုင္း က်ေနာ္တို႔ ကင္မရာကို focus လုပ္ခိုင္းတဲ့အခါမွာ Plane of focus ရဲ႕ ေရွ႕ 1/3 နဲ႔ ေနာက္ဖက္ 2/3 အထိ အကြာအေဝးဟာ Depth of field ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီ အတြင္းမွာရွိတဲ့ အရာဝတၳဳအားလံုးကို ျပတ္သားစြာနဲ႔ ပံုဖမ္းယူႏိုင္မွာျဖစ္ပါတယ္။ ဒီေနရာမွာ Aperture က အေရးၾကီးတဲ့ ေနရာက ပါလာျပန္ပါတယ္။ aperture က်ဥ္းေလ ပံုျပတ္သားစြာဖမ္းယူႏိုင္တဲ့ အတိုင္းအတာ Depth of field က်ယ္ေလ ျဖစ္ျပီး aperture က်ယ္ေလ DoF က က်ဥ္းေလျဖစ္မွာပါ။ ဒါေၾကာင့္မို႔ Landscape သမားေတြဟာ f/16. f/22 စသျဖင့္ ရိုက္ၾကျခင္းျဖစ္ပါတယ္။ (DoF ကို သတ္မွတ္ေပးတဲ့ တျခားအရာမ်ားလဲ ရွိပါေသးတယ္။ Focal length, subject နဲ႔ Lens/ subject နဲ႔ background အကြာအေဝး စတာေတြပါ။)
အဲဒီေတာ့ က်ေနာ္တို႔ရဲ႕ Landscape ပံုတစ္ပံုကို ေရွ႕လယ္ေနာက္ မွ်မွ်တတ ျပတ္သားခ်င္တယ္ဆိုရင္ အလြယ္ဆံုးနည္းကေတာ့ Aperture က်ဥိးက်ဥ္းနဲ႔ ကိုယ္ရုိက္မယ့္ frame ရဲ႕ သံုးပံုတစ္ပံုေလာက္ကို မွန္းျပီး focus ယူျပီးရိုက္မယ္ဆိုရင္ အေတာ္ျပတ္သားတဲ့ ပံုတစ္ပံုရလာမွာပါ။ (Aperture က်ဥ္းတုိင္း sharp ျဖစ္မလားဆိုတာေတာ့ မဟုတ္ပါဘူး။ သိပ္က်ဥ္းလြန္းရင္ diffraction ေခၚတဲ့ sensor ကိုလာတဲ့ အလင္းေရာင္စဥ္ကြဲျခင္းျဖစ္ျပီး ျပတ္သားမႈ ေလ်ာ့ႏိုင္ပါေသးတယ္။ ဒါကေတာ့ ဒီပို႔စ္နဲ႔ မပတ္သက္လို႔ မေဆြးေႏြးလိုေသးပါဘူး။)
ဒီထက္ ပိုျပီး တိက်တဲ့ နည္းမရွိေတာ့ဘူးလားဆို ရွိပါတယ္။ အဲဒါကေတာ့ Hyperfocal distance ကို တြက္ခ်က္ယူျပီး focus လုပ္တာပါ။ Hyperfocal focusing ေပါ့။ Hyperfocal distance ဆိုတာကေတာ့ အရွင္းဆံုးေျပာရရင္ ေပးထားတဲ့ aperture တစ္ခုမွာ ကိုယ္နဲ႔ ျဖစ္ႏိုင္သေလာက္ အနီးဆံုးေနရာကေန အေဝးဆံုး infinity အထိ ျပတ္သားတဲ့ ပံုရိပ္ကို ဖမ္းယူႏိုင္ဖို႔ focus လုပ္ရမယ့္ အကြာအေဝးကိုေျပာတာပါ။
ေအာက္ပါပံုကို ၾကည့္ပါ။
အဲဒီေတာ့ က်ေနာ္တို႔ရဲ႕ Landscape ပံုတစ္ပံုကို ေရွ႕လယ္ေနာက္ မွ်မွ်တတ ျပတ္သားခ်င္တယ္ဆိုရင္ အလြယ္ဆံုးနည္းကေတာ့ Aperture က်ဥိးက်ဥ္းနဲ႔ ကိုယ္ရုိက္မယ့္ frame ရဲ႕ သံုးပံုတစ္ပံုေလာက္ကို မွန္းျပီး focus ယူျပီးရိုက္မယ္ဆိုရင္ အေတာ္ျပတ္သားတဲ့ ပံုတစ္ပံုရလာမွာပါ။ (Aperture က်ဥ္းတုိင္း sharp ျဖစ္မလားဆိုတာေတာ့ မဟုတ္ပါဘူး။ သိပ္က်ဥ္းလြန္းရင္ diffraction ေခၚတဲ့ sensor ကိုလာတဲ့ အလင္းေရာင္စဥ္ကြဲျခင္းျဖစ္ျပီး ျပတ္သားမႈ ေလ်ာ့ႏိုင္ပါေသးတယ္။ ဒါကေတာ့ ဒီပို႔စ္နဲ႔ မပတ္သက္လို႔ မေဆြးေႏြးလိုေသးပါဘူး။)
ဒီထက္ ပိုျပီး တိက်တဲ့ နည္းမရွိေတာ့ဘူးလားဆို ရွိပါတယ္။ အဲဒါကေတာ့ Hyperfocal distance ကို တြက္ခ်က္ယူျပီး focus လုပ္တာပါ။ Hyperfocal focusing ေပါ့။ Hyperfocal distance ဆိုတာကေတာ့ အရွင္းဆံုးေျပာရရင္ ေပးထားတဲ့ aperture တစ္ခုမွာ ကိုယ္နဲ႔ ျဖစ္ႏိုင္သေလာက္ အနီးဆံုးေနရာကေန အေဝးဆံုး infinity အထိ ျပတ္သားတဲ့ ပံုရိပ္ကို ဖမ္းယူႏိုင္ဖို႔ focus လုပ္ရမယ့္ အကြာအေဝးကိုေျပာတာပါ။
ေအာက္ပါပံုကို ၾကည့္ပါ။
Hyperfocal distance ကို focus ယူလိုက္တဲ့ အခါမွာ near acceptable limit ကေန infinity အထိ ျပတ္သားတဲ့ ပံုရိပ္ကို ဖမ္းယူႏိုင္တာ ေတြ႔ရပါတယ္။
Depth of Field နဲ႔ Hyperfocal Focusing အေၾကာင္းအေသးစိတ္ကုိ သီးျခား ပို႔စ္တစ္ခုမွာ ေဆြးေႏြးသြားပါ့မယ္။
Hyperfocal distance ကို ေခါင္းစားေနစရာမလိုပဲ လြယ္လြယ္ကူကူ ရွာေဖြႏိုင္တဲ့ ဖံုး apk ေတြရွိပါတယ္။
Android အတြက္ကေတာ့ DOF Calculator ဆိုျပီး Google play store မွာ free dwonload လုပ္လို႔ရပါတယ္။ iPhone အတြက္ကေတာ့ DOFMaster ရွိပါတယ္။
7. Focusing Mode
wrong focusing ေၾကာင့္လဲ လိုခ်င္တဲ့ subject က မျပတ္သားပဲျဖစ္ေနတာမ်ဳိး ျဖစ္တက္ပါေသးတယ္။ DLSR camera ေတြမွာ ေရြးခ်ယ္စရာ auto focusing mode ေတြ ရွိပါတယ္။
One-Shot AF (Canon)/AF-S (Nikon),
AI Servo AF (Canon)/AF-C (Nikon)
AI Focus AF (Canon)/AF-A (Nikon)
Manual Focus စသည္ျဖင့္ပါ။
ကိုယ္ရုိက္မယ့္ အေၾကာင္းအရာနဲ႔ သင့္ေတာ္မယ့္ mode ကို အသံုးျပဳရင္ ျပတ္သားတဲ့ပံုတစ္ပံုရဖို႔ အခြင့္အလမ္း ပိုမ်ားလာမွာပါ။ ျငိမ္ေနတဲ့ subject ေတြ (ဥပမာ portrait, landscape, still-life) ရိုက္မယ္ဆုိရင္ AF (Canon) / AF-S (Nikon) mode က အသင့္ေတာ္ဆံုးပါ။ sport, wildlife စတဲ့ လႈပ္ရွားေနတဲ့ subject ေတြအတြက္ AI Servo/ AF-C mode က ပိုသင့္ေတာ္ပါမယ္။ AI Focus AF (Canon)/AF-A (Nikon) mode ကေတာ့ ပထမႏွစ္ခုရဲ႕ hybrid mode ျဖစ္ပါတယ္။ Camera ရဲ႕ focusing ဟာ subject ရဲ႕ လႈပ္ရွားမႈအေပၚမူတည္ျပီး ပထမ mode ႏွစ္ခုၾကား အလုိအေလ်ာက္ ေျပာင္းျပီး focus လုပ္တာပါ။ Automatic Autofocus mode လို႔ ေျပာႏိုင္ပါတယ္။ လႈပ္ရွားမႈလားရာကို ခန္႔မွန္းလို႔ မရတဲ့အရာမ်ဳိး ဥပမာ ကေလးေတြဗ်ာ၊ ဓါတ္ပံုရိုက္မယ္ဆိုျပီး ျငိမ္ခိုင္းထားေပမယ့္ ေခါင္းလႈပ္လက္လႈပ္တာမ်ဳိး၊ ရပ္ခိုင္းထားေပမယ့္ ရုတ္တရက္ ေျပးထြက္တာမ်ဳိး၊ ေနာက္ ငွက္ေတြဘာေတြ ရိုက္တဲ့အခါ ကိုင္းေပၚမွာ နားေနတာကို focus ယူထားေပမယ့္ ရုတ္တရက္ ထပ်ံတက္တာမ်ဳိး အဲလို subject အတြက္ ဒီ mode က သင့္ေတာ္ပါတယ့္။ subject ျငိမ္ေနတဲ့အခ်ိန္မွာ One-Shot AF/ AF-S နဲ႔ focusing လုပ္ေနျပီး ရုတ္တရက္ ေရႊ႕လ်ားသြားတဲ့အခါမွာ AI Serve AF/ AF-C mode ကို auto ေျပာင္းျပီး focusing လုပ္ေပးတာပါ။ Manual mode ကေတာ့ auto focusing လုပ္ဖို႔ ခက္ခဲတဲ့ အခါမ်ဳိးမွာ အသံုးျပဳႏိုင္ပါတယ္။ အလင္းေရာင္ အားနည္းတဲ့အခါမ်ဳိး၊ မွန္ကို ျဖတ္ျပီး focus လုပ္တဲ့အခါမ်ဳိး၊ ပိုက္ကြန္လို သံဇကာကြက္ စိပ္စိပ္လို အရာမ်ဳိးေတြကို ျဖတ္ျပီး focus လုပ္ရတဲ့အခါမွာ camera ရဲ႕ auto focusing computer ဟာ confused ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ အေနာက္က subject ကို focus မလုပ္ႏိုင္ပဲ ေရွ႕က သံဇကာကြက္ကိုပဲ focus လုပ္ေနတာမ်ဳိးေပါ့။ ဒီလို အေျခအေနမ်ဳိးမွာ Manual mode ကို ေျပာင္းသံုးၾကည့္ပါ။
8. Shooting Mode
ပန္းျခံထဲမွာ ပန္းပြင့္ကေလးလွလို႔ ဓါတ္ပံုရိုက္ခ်င္ေသာ္လည္း ေလေျပညွင္းေလးက ကလူက်ီစယ္ေနလို႔ ျပတ္သားတဲ့ပံုမရပဲ motion blur ေတြပဲ ရေနပါသလား။ Burst mode ကို ေျပာင္းရိုက္ၾကည့္ပါ။ တစ္ပံုမဟုတ္ တစ္ပံုေတာ့ ျပတ္သားမႈရွိမွာပါ။ အလားတူ အေျခအေနေတြမွာ burst mode ကို ဥာဏ္ရွိသလို အသံုးျပဳႏိုင္ပါတယ္။
9. Tripod Setup
Tripod သံုးေသာ္လည္း ပံုေတြ ျပတ္သားမႈမရွိရင္ တစ္ခုခုေတာ့ မွားေနပါျပီ။ အထက္က အခ်က္ေတြ ျပန္စစ္ေဆးပါ။ Stabilization ေတြကို off လုပ္ဖို႔ မေမ့ပါနဲ႔။ ေနာက္ျပီး ေတာင့္တင္းတဲ့ tripod တစ္ခုျဖစ္ဖို႔လည္း လိုပါေသးတယ္။ studio shooting နဲ႔စာရင္ landscape shooting မွာ ေလတိုက္ၾကမ္းတဲ့အခါေတြ ၾကံဳလာႏိုင္ပါတယ္။ ဒီအခါမ်ဳိးမွာ tripod ပိန္ေညွာင္ေညွာင္ေလးနဲ႔ တည္ျငိမ္တဲ့ ရိုက္ခ်က္ေတြရဖို႔ ခဲယဥ္းပါတယ္။ ျဖစ္ႏိုင္ရင္ tripod ရဲ႕ အလယ္ ေကာ္လံကို ဆြဲမထုတ္ပါနဲ႔။ မျဖစ္မေန ထုတ္ရမယ္ဆိုရင္ တိုႏိုင္သေလာက္ တိုတုိပဲ ထုတ္ပါ။ တခ်ဳိ႕ tripod ေတြမွာ ေကာ္လံ ေအာက္ေျခမွာ အေလးခ်ိတ္စရာ ခ်ိတ္ပါပါတယ္။ ခဲ/သဲ အိတ္ခ်ိတ္ထားႏိုင္ပါတယ္။ ကင္မရာအိတ္လည္း ခ်ိတ္ထားႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ခင္ဗ်ား ကင္မရာအိတ္က လံုေလာက္တဲ့ အေလးခ်ိန္မရွိပဲ ေလတိုက္တိုင္း ရမ္းေနမလားဆုိတာလည္း ဂရုစိုက္ပါ။ နဂိုက သိပ္မလႈပ္တာ သူ႔ေၾကာင့္ ပိုျပီး လႈပ္ေနႏိုင္ပါေသးတယ္။
10. Using Flash to Freeze Motion
Flash အသံုးျပဳျခင္းအားျဖင့္ လႈပ္ရွားမႈေတြကို freeze လုပ္ႏိုင္ပါတယ္။ ဘယ္ေလာက္အထိ freeze လုပ္ႏိုင္သလဲဆိုတာကေတာ့ အသံုးျပဳတဲ့ lens နဲ႔ flash power ေတြေပၚမွာလဲ မူတည္ပါတယ္။ ေအာက္ပါပံုႏွစ္ပံုကို ႏႈိင္းယွဥ္ၾကည့္ပါ။ တူညီတဲ့ shutter speed နဲ႔ ရိုက္ထားတာပါ။ ဒါေပမယ့္ ညာဘက္ပံုမွာလိုမ်ဳိး flash သံုးျခင္းအားျဖင့္ လည္ေနတဲ့ ပန္ကာအရြက္ကို freeze လုပ္ျပီး ရိုက္ယူႏိုင္တာေတြ႔ရမွာပါ။ lighting က harsh ျဖစ္တာတို႔ဘာတို႔ကေတာ့ တစ္ပိုင္းေပါ့ဗ်ာ။
Depth of Field နဲ႔ Hyperfocal Focusing အေၾကာင္းအေသးစိတ္ကုိ သီးျခား ပို႔စ္တစ္ခုမွာ ေဆြးေႏြးသြားပါ့မယ္။
Hyperfocal distance ကို ေခါင္းစားေနစရာမလိုပဲ လြယ္လြယ္ကူကူ ရွာေဖြႏိုင္တဲ့ ဖံုး apk ေတြရွိပါတယ္။
Android အတြက္ကေတာ့ DOF Calculator ဆိုျပီး Google play store မွာ free dwonload လုပ္လို႔ရပါတယ္။ iPhone အတြက္ကေတာ့ DOFMaster ရွိပါတယ္။
7. Focusing Mode
wrong focusing ေၾကာင့္လဲ လိုခ်င္တဲ့ subject က မျပတ္သားပဲျဖစ္ေနတာမ်ဳိး ျဖစ္တက္ပါေသးတယ္။ DLSR camera ေတြမွာ ေရြးခ်ယ္စရာ auto focusing mode ေတြ ရွိပါတယ္။
One-Shot AF (Canon)/AF-S (Nikon),
AI Servo AF (Canon)/AF-C (Nikon)
AI Focus AF (Canon)/AF-A (Nikon)
Manual Focus စသည္ျဖင့္ပါ။
ကိုယ္ရုိက္မယ့္ အေၾကာင္းအရာနဲ႔ သင့္ေတာ္မယ့္ mode ကို အသံုးျပဳရင္ ျပတ္သားတဲ့ပံုတစ္ပံုရဖို႔ အခြင့္အလမ္း ပိုမ်ားလာမွာပါ။ ျငိမ္ေနတဲ့ subject ေတြ (ဥပမာ portrait, landscape, still-life) ရိုက္မယ္ဆုိရင္ AF (Canon) / AF-S (Nikon) mode က အသင့္ေတာ္ဆံုးပါ။ sport, wildlife စတဲ့ လႈပ္ရွားေနတဲ့ subject ေတြအတြက္ AI Servo/ AF-C mode က ပိုသင့္ေတာ္ပါမယ္။ AI Focus AF (Canon)/AF-A (Nikon) mode ကေတာ့ ပထမႏွစ္ခုရဲ႕ hybrid mode ျဖစ္ပါတယ္။ Camera ရဲ႕ focusing ဟာ subject ရဲ႕ လႈပ္ရွားမႈအေပၚမူတည္ျပီး ပထမ mode ႏွစ္ခုၾကား အလုိအေလ်ာက္ ေျပာင္းျပီး focus လုပ္တာပါ။ Automatic Autofocus mode လို႔ ေျပာႏိုင္ပါတယ္။ လႈပ္ရွားမႈလားရာကို ခန္႔မွန္းလို႔ မရတဲ့အရာမ်ဳိး ဥပမာ ကေလးေတြဗ်ာ၊ ဓါတ္ပံုရိုက္မယ္ဆိုျပီး ျငိမ္ခိုင္းထားေပမယ့္ ေခါင္းလႈပ္လက္လႈပ္တာမ်ဳိး၊ ရပ္ခိုင္းထားေပမယ့္ ရုတ္တရက္ ေျပးထြက္တာမ်ဳိး၊ ေနာက္ ငွက္ေတြဘာေတြ ရိုက္တဲ့အခါ ကိုင္းေပၚမွာ နားေနတာကို focus ယူထားေပမယ့္ ရုတ္တရက္ ထပ်ံတက္တာမ်ဳိး အဲလို subject အတြက္ ဒီ mode က သင့္ေတာ္ပါတယ့္။ subject ျငိမ္ေနတဲ့အခ်ိန္မွာ One-Shot AF/ AF-S နဲ႔ focusing လုပ္ေနျပီး ရုတ္တရက္ ေရႊ႕လ်ားသြားတဲ့အခါမွာ AI Serve AF/ AF-C mode ကို auto ေျပာင္းျပီး focusing လုပ္ေပးတာပါ။ Manual mode ကေတာ့ auto focusing လုပ္ဖို႔ ခက္ခဲတဲ့ အခါမ်ဳိးမွာ အသံုးျပဳႏိုင္ပါတယ္။ အလင္းေရာင္ အားနည္းတဲ့အခါမ်ဳိး၊ မွန္ကို ျဖတ္ျပီး focus လုပ္တဲ့အခါမ်ဳိး၊ ပိုက္ကြန္လို သံဇကာကြက္ စိပ္စိပ္လို အရာမ်ဳိးေတြကို ျဖတ္ျပီး focus လုပ္ရတဲ့အခါမွာ camera ရဲ႕ auto focusing computer ဟာ confused ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ အေနာက္က subject ကို focus မလုပ္ႏိုင္ပဲ ေရွ႕က သံဇကာကြက္ကိုပဲ focus လုပ္ေနတာမ်ဳိးေပါ့။ ဒီလို အေျခအေနမ်ဳိးမွာ Manual mode ကို ေျပာင္းသံုးၾကည့္ပါ။
8. Shooting Mode
ပန္းျခံထဲမွာ ပန္းပြင့္ကေလးလွလို႔ ဓါတ္ပံုရိုက္ခ်င္ေသာ္လည္း ေလေျပညွင္းေလးက ကလူက်ီစယ္ေနလို႔ ျပတ္သားတဲ့ပံုမရပဲ motion blur ေတြပဲ ရေနပါသလား။ Burst mode ကို ေျပာင္းရိုက္ၾကည့္ပါ။ တစ္ပံုမဟုတ္ တစ္ပံုေတာ့ ျပတ္သားမႈရွိမွာပါ။ အလားတူ အေျခအေနေတြမွာ burst mode ကို ဥာဏ္ရွိသလို အသံုးျပဳႏိုင္ပါတယ္။
9. Tripod Setup
Tripod သံုးေသာ္လည္း ပံုေတြ ျပတ္သားမႈမရွိရင္ တစ္ခုခုေတာ့ မွားေနပါျပီ။ အထက္က အခ်က္ေတြ ျပန္စစ္ေဆးပါ။ Stabilization ေတြကို off လုပ္ဖို႔ မေမ့ပါနဲ႔။ ေနာက္ျပီး ေတာင့္တင္းတဲ့ tripod တစ္ခုျဖစ္ဖို႔လည္း လိုပါေသးတယ္။ studio shooting နဲ႔စာရင္ landscape shooting မွာ ေလတိုက္ၾကမ္းတဲ့အခါေတြ ၾကံဳလာႏိုင္ပါတယ္။ ဒီအခါမ်ဳိးမွာ tripod ပိန္ေညွာင္ေညွာင္ေလးနဲ႔ တည္ျငိမ္တဲ့ ရိုက္ခ်က္ေတြရဖို႔ ခဲယဥ္းပါတယ္။ ျဖစ္ႏိုင္ရင္ tripod ရဲ႕ အလယ္ ေကာ္လံကို ဆြဲမထုတ္ပါနဲ႔။ မျဖစ္မေန ထုတ္ရမယ္ဆိုရင္ တိုႏိုင္သေလာက္ တိုတုိပဲ ထုတ္ပါ။ တခ်ဳိ႕ tripod ေတြမွာ ေကာ္လံ ေအာက္ေျခမွာ အေလးခ်ိတ္စရာ ခ်ိတ္ပါပါတယ္။ ခဲ/သဲ အိတ္ခ်ိတ္ထားႏိုင္ပါတယ္။ ကင္မရာအိတ္လည္း ခ်ိတ္ထားႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ခင္ဗ်ား ကင္မရာအိတ္က လံုေလာက္တဲ့ အေလးခ်ိန္မရွိပဲ ေလတိုက္တိုင္း ရမ္းေနမလားဆုိတာလည္း ဂရုစိုက္ပါ။ နဂိုက သိပ္မလႈပ္တာ သူ႔ေၾကာင့္ ပိုျပီး လႈပ္ေနႏိုင္ပါေသးတယ္။
10. Using Flash to Freeze Motion
Flash အသံုးျပဳျခင္းအားျဖင့္ လႈပ္ရွားမႈေတြကို freeze လုပ္ႏိုင္ပါတယ္။ ဘယ္ေလာက္အထိ freeze လုပ္ႏိုင္သလဲဆိုတာကေတာ့ အသံုးျပဳတဲ့ lens နဲ႔ flash power ေတြေပၚမွာလဲ မူတည္ပါတယ္။ ေအာက္ပါပံုႏွစ္ပံုကို ႏႈိင္းယွဥ္ၾကည့္ပါ။ တူညီတဲ့ shutter speed နဲ႔ ရိုက္ထားတာပါ။ ဒါေပမယ့္ ညာဘက္ပံုမွာလိုမ်ဳိး flash သံုးျခင္းအားျဖင့္ လည္ေနတဲ့ ပန္ကာအရြက္ကို freeze လုပ္ျပီး ရိုက္ယူႏိုင္တာေတြ႔ရမွာပါ။ lighting က harsh ျဖစ္တာတို႔ဘာတို႔ကေတာ့ တစ္ပိုင္းေပါ့ဗ်ာ။
ဒီေလာက္ဆိုရင္ ျပတ္သားတဲ့ ပံုတစ္ပံုရဖို႔ အေရးၾကီးတဲ့ အခ်က္ေတြကို နားလည္သေဘာေပါက္ျပီလို႔ ေမွ်ာ္လင့္ပါတယ္။ software နဲ႔ sharpening လုပ္တာကေတာ့ Imaging editing, Post production အပိုင္းမို႔ ဒီေနရာမွာ မေဆြးေႏြးေတာ့ပါဘူးေနာ္။
ေအာ္ ... အေရးၾကီးတာရွိပါေသးတယ္။ အသံုးျပဳတဲ့ Lens နဲ႔ filters ေတြ သန္႔ရွင္းမႈရွိဖို႔လည္း ဂရုစိုက္ပါ။ အထက္ကအခ်က္အားလံုး OK ေပမယ့္လည္း ျပန္လာမွ filter က အကြက္ေတြ ပံုထဲမွာပါေနရင္ေတာ့ ကိုယ့္ေဒါသနဲ႔ ကိုယ္ေပါ့ဗ်ာ။
လိုအပ္တာ မွားယြင္းတာေတြရွိခဲ့ရင္လဲ အမိုက္အမဲေလးမို႔ ေဗြမယူပဲ ဝိုင္းဝန္းေဆြးေႏြးေပးၾကဖို႔ ဖိတ္ေခၚပါတယ္ ခင္ဗ်ာ။
ေအာ္ ... အေရးၾကီးတာရွိပါေသးတယ္။ အသံုးျပဳတဲ့ Lens နဲ႔ filters ေတြ သန္႔ရွင္းမႈရွိဖို႔လည္း ဂရုစိုက္ပါ။ အထက္ကအခ်က္အားလံုး OK ေပမယ့္လည္း ျပန္လာမွ filter က အကြက္ေတြ ပံုထဲမွာပါေနရင္ေတာ့ ကိုယ့္ေဒါသနဲ႔ ကိုယ္ေပါ့ဗ်ာ။
လိုအပ္တာ မွားယြင္းတာေတြရွိခဲ့ရင္လဲ အမိုက္အမဲေလးမို႔ ေဗြမယူပဲ ဝိုင္းဝန္းေဆြးေႏြးေပးၾကဖို႔ ဖိတ္ေခၚပါတယ္ ခင္ဗ်ာ။