Hyperfocal Focusing ဆိုတာ ဘာလဲလို႔ အရင္မေျပာခင္မွာ DoF လို႔ေခၚတဲ့ Depth of Field အေၾကာင္းကို အရင္ေဆြးေႏြးခ်င္ပါတယ္။
DoF ကို focus range သို႔မဟုတ္ effective focus range လို႔လဲ ေခၚပါတယ္။ တစ္ေနရာကို focus လုပ္လိုက္တဲ့အခါ focus plane ရဲ႕ ေရွ႕ေနာက္ ျပတ္သားစြာ (Acceptably sharp) ပံုရိပ္ဖမ္းယူႏိုင္တဲ့ အကြာအေဝးကိုဆိုလိုတာပါ။ ေအာက္ပါပံုကို ၾကည့္ပါ။
ဒီအကြာအေဝး က်ဥ္းရင္ Shallow Depth of Field လို႔ေခၚျပီး၊ က်ယ္ရင္ေတာ့ Deep Depth of Field လို႔ေျပာၾကပါတယ္။
DoF ကို ဘယ္အရာေတြက သက္ေရာက္မႈရွိသလဲ
1. Aperture
2. Focus Distance or Subject Distance
3. Focal Length of the Lens
4. Sensor Size
5. Proportion of the subject စတာေတြျဖစ္ပါတယ္။
ဒီအခ်က္ေတြက DoF ကို ဘာေၾကာင့္ ဘယ္လို သက္ေရာက္မႈရွိတာလဲဆိုတာကေတာ့ ေနာက္ကြယ္မွာ Physics theory ေတြ အမ်ားၾကီးရွိပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္လဲ Photography ဟာ Arts လား၊ Science လား ဆိုတဲ့ အေမးေတာင္ရွိခဲ့ဖူးတာေပါ့။ ဒီ သီအိုရီေတြကို က်ေနာ္လည္း မကၽြမ္းက်င္တဲ့အတြက္ ေဆြးေႏြးဖို႔ မရည္ရြယ္ပါဘူး။
ဥပမာေျပာရရင္ Aperture က်ဥ္းရင္၊ DoF က်ယ္လာတယ္၊ ဘာေၾကာင့္လဲ။ Lens aperture က်ဥ္းသြားတာနဲ႔ circle of confusion ကလည္း က်ဳံ႕သြားတယ္၊ lens မ်က္ႏွာျပင္ကိုလာထိတဲ့ အလင္းပမာဏနဲ႔ lens အတြင္းပိုင္းကို ဝင္တဲ့ အလင္းပမာဏ ျခားနားမႈရွိလာတယ္၊ အလင္းဝင္ေရာက္မႈ နည္းလာတယ္၊ Diffraction ေခၚတဲ့ အလင္းလႈိင္းေရာင္စဥ္တန္းကြဲျခင္း ပိုမ်ားလာတယ္။ DoF က်ယ္လာတယ္၊ စတဲ့ စတဲ့ အခ်က္ေတြရွိပါတယ္။
ဒီသီအိုရီေတြက ရႈပ္ေထြးသလို က်ေနာ္တို႔အေနနဲ႔လည္း အေသးစိတ္သိဖို႔ မလိုအပ္ဖူးလို႔ ထင္ပါတယ္။ ဥပမာ Photoshop software ကို ဘယ္လိုေရးသားထားသလဲဆိုတာက က်ေနာ္တို႔နဲ႔မဆိုင္ပါဘူး။ သိထားရင္ေတာ့ေကာင္းသေပါ့ဗ်ာ။ ဒါေပမယ့္ လက္ရွိမွာေတာ့ က်ေနာ္တို႔က End User ေတြပဲျဖစ္ေလေတာ့ ဒါေတြကို ဘယ္လို အသံုးခ်ရမလဲ ဆိုတာကိုပဲ ေလ့လာၾကရေအာင္ပါ။ ဒီပို႔စ္အတြက္ကေတာ့ Hyperfocal distance ကိုပဲ အဓိကေဆြးေႏြးၾကပါမယ္။
Aperture
Small Aperture (larger f-number, e.g f/11, f/22) = Deeper Depth of Field
Larger Aperture (smaller f-number, e.g f/1.4, f/2) = Shallower Depth of Field
Aperture က်ဥ္းေလ Depth of field က်ယ္ေလ ျဖစ္ျပီး aperture က်ယ္ေလ DoF က က်ဥ္းေလဆိုတာ သိၾကျပီးသားပါ။ ဒါေၾကာင့္မို႔ Landscape သမားေတြဟာ frame တစ္ခုလံုး ျပတ္သားမႈရွိေစဖို႔ တနည္းေျပာရရင္ Deeper DoF ရခ်င္လို႔ f/16. f/22 စသျဖင့္ ရိုက္ၾကျခင္းျဖစ္ပါတယ္။ ေနာက္ျပီးေတာ့ DoF ရဲ႕ သက္ေရာက္တဲ့ အကြာအေဝးဟာ plane of focus ရဲ႕ ေရွ႕ 1/3 ကေန ေနာက္ 2/3 အထိျဖစ္တယ္ဆိုတာလဲ သိပါျပီ။ အဲဒီေတာ့ က်ေနာ္တို႔ရဲ႕ Landscape ပံုတစ္ပံုကို ေရွ႕လယ္ေနာက္ မွ်မွ်တတ ျပတ္သားခ်င္တယ္ဆိုရင္ အလြယ္ဆံုးနည္းကေတာ့ Aperture က်ဥိးက်ဥ္းနဲ႔ ကိုယ္ရုိက္မယ့္ frame ရဲ႕ သံုးပံုတစ္ပံုေလာက္ကို မွန္းျပီး focus ယူျပီးရိုက္မယ္ဆိုရင္ အေတာ္ျပတ္သားတဲ့ ပံုတစ္ပံုရလာမွာပါ။ Aperture က်ဥ္းတုိင္း sharp ျဖစ္မလားဆိုတာေတာ့ မဟုတ္ပါဘူး။ သိပ္က်ဥ္းလြန္းရင္ diffraction ေၾကာင့္ ျပတ္သားမႈေလ်ာ့က်ႏိုင္ပါတယ္။
ဒီထက္ ပိုျပီး တိက်တဲ့ နည္းမရွိေတာ့ဘူးလားဆို ရွိပါတယ္။ အဲဒါကေတာ့ Hyperfocal distance ကို တြက္ခ်က္ယူျပီး focus လုပ္တာပါ။ Hyperfocal focusing ေပါ့။ Hyperfocal distance ဆိုတာကေတာ့ အရွင္းဆံုးေျပာရရင္ ေပးထားတဲ့ aperture တစ္ခုမွာ ကိုယ္နဲ႔ ျဖစ္ႏိုင္သေလာက္ အနီးဆံုးေနရာကေန အေဝးဆံုး infinity အထိ ျပတ္သားတဲ့ ပံုရိပ္ကို ဖမ္းယူႏိုင္ဖို႔ focus လုပ္ရမယ့္ အကြာအေဝးကိုေျပာတာပါ။
ေအာက္ပါပံုကို ၾကည့္ပါ။
Hyperfocal distance ကိုတြက္ဖို႔ဆိုရင္ Lens, aperture နဲ႔ sensor size ေတြက အေရးပါလာပါျပီ။ ေအာက္က ညီမွ်ျခင္းကို ၾကည့္ပါ။
Hyperfocal distance (mm) = (focal length) x (focal length) / circle of confusion x f-stop
circle of confusion (CoC) : full frame အတြက္ 0.03, APS-C အတြက္ 0.02 ျဖစ္ပါတယ္။ အနီးစပ္ဆံုးတန္ဖိုးေတြပါ။ အေသးစိတ္သိခ်င္ရင္ ေအာက္ပါလင့္မွာ ဖတ္ၾကည့္ႏိုင္ပါတယ္။
Circle of confusion (CoC)
Full frame camera, 35mm, f/11 အေျခအေနအတြက္ HF distance ကို တြက္ခ်က္ၾကည့္ရင္
Hyperfocal distance (HFD) = 35 x 35 / (0.03 x 11) = 3712 mm = 3.7 m (12.1 ft)
near acceptable limit = 3.7/2 = 1.85 m (6 ft)
fare acceptable limit = infinity
3.7 meter ကို focus ထားလိုက္ရင္ ကိုယ္နဲ႔အနီးဆံုး 1.85 meter ကေန infinity အထိ ျပတ္သားတဲ့ ပံုရိပ္ကိုဖမ္းယူႏိုင္မွာပါ။
ဒီညီမွ်ျခင္းေတြကို ခ်တြက္ေနစရာမလိုတဲ့ ဖံုး apk ေတြရွိပါတယ္။ Android အတြက္ကေတာ့ DOF Calculator ဆိုျပီး Google play store မွာ free download လုပ္လို႔ရပါတယ္။ iPhone အတြက္ကေတာ့ DOFMaster ရွိပါတယ္။ online အေနနဲ႔ကေတာ့ Online Depth of Field Calculator ရွိပါတယ္။
လက္ေတြ႔ဘယ္လိုအသံုးခ်မလဲ
ဖံုး apk သံုးလို႔ပဲျဖစ္ျဖစ္၊ online calculator သံုးလို႔ပဲျဖစ္ျဖစ္၊ လက္နဲ႔ခ်တြက္လို႔ပဲျဖစ္ျဖစ္ Hyperfocal distance ကိုေတာ့ ရပါျပီ။ တကယ့္တကယ္ အဲဒီအကြာအေဝး အတိအက်ကို ဘယ္လိုတိုင္းျပီး focus လုပ္မလဲဆိုတာ လက္ေတြ႔မွာ မလြယ္လွပါဘူး။ အထက္က 35mm ဥပမာမွာ Hyperfocal distance က 3.7 meter ကို ဘယ္လိုတိုင္းမလဲ၊ ေပၾကိဳးနဲ႔လား၊ infrared distance sensor နဲ႔လား၊ distance scale ပါတဲ့ lens ေတြပဲသံုးရမလား ေခါင္းစားရပါျပီ။ ဒါေပမယ့္ ကံေကာင္းတာတစ္ခုက deeper DoF လိုခ်င္တဲ့သူေတြဟာ အဓိကအားျဖင့္ landscape သမားေတြျဖစ္တယ္၊ သူတို႔ေတြဟာ wide angle lens ေတြသံုးတယ္၊ aperture က်ဥ္းက်ဥ္း (f number ၾကီးၾကီး) ထားရိုက္တက္တယ္ဆိုတာပါပဲ။ ေအာက္ပါ ဇယားကြက္ကိုၾကည့္ပါ။
Hyperfocal Distance တြက္ေပးမယ့္ apk နဲ႔ online link ေတြကို ေအာက္မွာ ထပ္ေရးေပးထားပါတယ္။ အားလံုးပဲ အဆင္ေျပၾကပါေစ။ လိုအပ္တာ မွားယြင္းခၽြတ္ေခ်ာ္တာ ေတြ႔ရင္လည္း ပါဝင္ေဆြးေႏြး အၾကံေပးေစလိုပါတယ္။
for Android: DOF Calculator
for iPhone: DOFMaster
Online: Online Depth of Field Calculator
ေအာက္ကပံုေတြကေတာ့ DoF Scale, Distance Scale ပါတဲ့ lens ပံုေတြပါ။